Met de tram over het Rockflow infiltratiesysteem
Bij de herinrichting van de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal ‘van gevel tot gevel’ werden in het kader van Amsterdam Rainproof klimaatadaptieve maatregelen genomen, waaronder de aanleg van een waterberging- en infiltratiesysteem. Het water van een hevige bui wordt hierin opgevangen en infiltreert daarna gedoseerd in de bodem, daar waar het gevallen is.
“Amsterdam Rainproof is een norm die we als stad gesteld hebben,” zegt Jora Slinger, geohydroloog bij Waternet. “Het houdt in dat de stad bestand moet zijn tegen een bui van 70 mm/uur, die ongeveer eens in de honderd jaar valt. Bij zo’n bui mag er geen schade ontstaan. Ook moeten we waarborgen dat vitale infrastructuur blijft functioneren bij een hoosbui die eens per 250 jaar voorkomt, wat nu overeenkomt met een bui van 90 mm in één uur. Met computermodellen hebben we gekeken waar in de stad knelpunten ontstaan als er extreme buien vallen en de Nieuwezijds Voorburgwal bleek zo’n plek. Met het computermodel hebben we ook berekend hoeveel buffercapaciteit nodig is en waar die moet komen. Het probleem op de Nieuwezijds Voorburgwal was de inpassing ervan in de straat, want er was weinig ruimte. Het is een krappe straat in de drukke binnenstad, waar de grond vol ligt met kabels, leidingen, en andere voorzieningen.” Toch moest daar een infiltratiesysteem met een capaciteit van bijna 700 m3 worden geïnstalleerd om aan de Rainproof-norm te kunnen voldoen.
Waar komt de infiltratievoorziening?
Timo Zijl, werkvoorbereider gemeente Amsterdam: “De stad wilde de Nieuwezijds Voorburgwal herinrichten, de trambanen vervangen, groen vervangen, alle wegen aanpassen, van gevel tot gevel. Onderdeel van het plan is ook de opvang van regenwater bij hevige buien. Uiteindelijk stel je vast dat dat alleen mogelijk is onder de trambaan, omdat alleen daar nog ruimte beschikbaar is.”
Maar een waterbuffersysteem dat per definitie bijna geheel uit holle ruimte bestaat, kunnen daar wel veilig zware trams overheen rijden? Met die vraag zag het projectteam van gemeente Amsterdam, Waternet en KWS zich geconfronteerd. De gemeente had al ervaring met Rockflow infiltratiesystemen bij andere projecten en wilde dat ook hier toepassen. “Bij de eerdere projecten hebben we voor Rockflow gekozen vanwege de flexibiliteit van het systeem als je onder de grond om kabels, leidingen of andere obstakels heen moet werken. Dat was onder de trambaan niet aan de orde, daar is de belastbaarheid en het opnamevolume doorslaggevend. Wij hebben zelf niet zo veel kennis van waterberging in het algemeen en productspecifiek nog minder. Daarom hebben we ons laten adviseren door Rockflow bij het maken van het ontwerp en het beschrijven ervan in het bestek.”
“Belangrijkste dat we er niets van merken”
Janneke Tax, Assetmanager Tram van het GVB, beheerder van de trambaan: “We kregen het verzoek om in te stemmen met de aanleg van een waterberging onder de trambaan. Dat is een afwijking van de standaardeisen en dan wordt een aanvraag getoetst op diverse criteria, zoals beheerkosten, verwachte effecten op reizigers en in dit geval natuurlijk de belastbaarheid van het systeem in verband met raildoorbuiging. De raildoorbuiging is in twee scenario’s doorgerekend en in beide gevallen wordt er geen of nauwelijks verschil met de normale situatie verwacht. En voor ons is het belangrijkste dat we er niets van merken.”
Daan Los, Adviseur Stedelijke Klimaatadaptatie bij Rockflow: “Toen bleek dat er alleen onder de trambaan nog ruimte beschikbaar was kregen we de vraag of dat mogelijk is met ons product. Binnen de ROCKWOOL organisatie heb ik contact gezocht met een collega van een gespecialiseerde business unit die de benodigde berekeningen kon uitvoeren. We hebben twee scenario’s naast elkaar gezet. In het ene ga je uit van de bestaande situatie met de bestaande grondslag onder de trambaan en in het andere reken je door wat er gebeurt als je een halve meter steenwol aanbrengt als buffer. Het verschil in raildoorbuiging is minimaal. Op basis daarvan hebben gemeente en GVB akkoord gegeven om het systeem verder uit te werken. Waternet heeft het systeem vervolgens gemodelleerd in het algehele rioolstelsel. Daarmee werden berekeningen uitgevoerd om te controleren of het water inderdaad snel genoeg het systeem kan instromen, hoe het werkt met overstorten en met het infiltreren in de bodem. De steenwolelementen van Rockflow bestaan voor 95% uit holle ruimte waarin het water wordt opgenomen. De doorlatendheid van de steenwol is bijzonder hoog zodat het water er heel snel in kan stromen. Later kan het dan weer infiltreren in de bodem. Toen dat ook uit de modellering bleek, konden we het systeem met wat meer detail ontwerpen en uitwerken met alle aansluitingen, kanalen en ontluchtingen.”